Cây đay | Flowerfarm.vn

Tên tiếng Anh / Tên khoa học: Hibiscus Canabinus

(Khác: Hibiscus Canabinus)

Rau đay xanh có quả tròn: Corchorus Capsularis.L

Rau đay xanh quả dài: Corchorus Olitorius.L

1. Đặc điểm thực vật và phân loại học

1.1. cấp

Trong sản xuất, hiện nay trồng 2 loại đay chính:

– Green Utah: Green Utah có quả tròn và Utah xanh có quả dài

+ Quả tròn từ cây đay xanh: Quả tròn, hạt màu nâu, mỗi lần phân chia có 2 hàng hạt, lá hẹp có đỉnh và ở cuống có chồi nách.

+ Cây đay xanh dài: Quả dài, hạt màu xanh lục hoặc nâu, mỗi lần phân chia có 1 hàng hạt, lá rộng, ở nách có chồi ngọn.

– Utah: là loài thực vật có sợi ở vỏ thân, xếp trong họ bông (Malvaceae), gồm 5 loài và 2 loài (toàn bộ lá và chia thùy).

1.2. Đặc điểm thực vật

a, Rễ

– Rễ trụ ăn sâu từ 0,5 – 1,5 m, rễ phát triển theo chiều ngang, tập trung ở tầng đất 30 – 35 cm.

– Hình thái của rễ rất đa dạng, phụ thuộc vào chủng và giống đay.

+ Cây đay xanh dài: rễ cọc dài, củ nhỏ, chịu hạn tốt.

+ Quả tròn từ cây đay xanh: Rễ cọ ngắn, rễ phụ phân bố rộng, nhiều cây chịu úng.

+ Đay cách: rễ chùm dài, rễ non sinh trưởng tốt, sinh trưởng khỏe.

b, Dòng chảy, cành cây

– Thân: Tiết diện tròn, đường kính gốc 1-3cm trở lên, chiều cao từ 1,5-5m, có 40-50 lóng, có khi trên 100 lóng. Cuống nhẵn hoặc có gai, tùy theo giống mà mọc nhiều hay ít cành ở nách.

+ Cây đay xanh: Khi cây ra hoa sẽ phân cành, thường có 2 – 3 cành.

+ Cách đay: hoa mọc đơn độc trên cuống nên không có hiện tượng phân cành khi cây ra hoa.

c, Lá

– Lá rau đay xanh: Khi cây con có 2 lá tròn. Các lá thật ở đay xanh có dạng thuôn dài.

+ Quả đay xanh dài: dạng thuôn dài đều, quả tròn, nhỏ gọn, phiến lá dài 10 – 25 cm, rộng 4 – 6 cm, mép lá có răng cưa.

+ Rau đay xanh tròn: Chứa Corchorin nên thường có vị đắng.

+ Lá đay: Hai loại lá to hơn, màu xanh lục.

d, Quả, hạt đay

– Quả đay xanh thuộc loại quả nứt nanh, quả đay xanh hình tròn, quả hình cầu, đường kính 1 – 1,5 cm, chia làm 5 lần, mỗi lần chia có 2 hàng hạt. Quả có nhiều đốm, màu nâu khi chín, nứt khi khô.

– Rau đay: thuộc loại quả, dài 1,2 – 1,5 cm, đường kính 1,1 – 2 cm. Quả nhỏ dần về phía đỉnh, có 5 lần chia. Quả đậu chín có màu xám, phủ một lớp lông trắng và chắc. Hạt khi chín có màu xám đen, khối lượng 1000 hạt 28 – 30 g.

2. Sự lớn mạnh và phát triển của Utah

2.1. Hạt nảy mầm

– Bạn cần đủ nước, không khí và nhiệt độ. Nảy mầm tốt ở nhiệt độ 20 – 30 độ, độ ẩm của đất 70 – 80%. Điều kiện nhiệt độ thích hợp, sau 4 – 6 ngày rau đay phát triển đồng đều.

– Sau khi hạt nảy mầm, cuống và rễ phát triển thì phát tán 2 chồi và bắt đầu quang hợp, sau 5 – 7 ngày thì lá thật xuất hiện.

2.2. Sự phát triển của rễ

– Sau khi nảy mầm, phần trên mặt đất phát triển chậm, nhưng sự phát triển của bộ rễ thường tương đối nhanh: 5-7 ngày sau khi nảy mầm có thể ra lá thật, rễ dài 7-12 cm và nhiều rễ mới. Sau 20 ngày, cây cao 10 – 14 cm, có 3 hoặc 4 lá thật, rễ dài 30 – 35 cm, rễ dài 15 – 35 cm. Phần lớn rễ phân bố ở tầng đất 6 – 17 cm.

– Rễ phát triển tốt, tăng khả năng hút chất dinh dưỡng, tăng khả năng chịu hạn nên thúc dài thân dài, vỏ dày, rễ đay không đâm xuyên mạnh vào đất, nhưng rất kỵ phân và nhạy cảm với các chế độ không khí trong đất.

2.3. Phát triển cơ thể

Từ khi sinh trưởng đến khi ra hoa có thể chia ra các thời kỳ: Thời kỳ cây con, thời kỳ sinh trưởng và thời kỳ quả.

a, Thời kỳ cây con: xác định từ sau khi cây đay nảy mầm, khoảng 30 – 40 ngày đối với đay xanh, 40 – 50 ngày đối với đay.

+ Thời kỳ này rễ phát triển nhanh, lá mọc chậm.

+ Giai đoạn này dễ bị cỏ dại và sâu bệnh khắc phục nên việc chăm sóc đay mới đặc biệt quan trọng.

b, Thời kỳ sinh trưởng: Đây là thời kỳ tăng trưởng chính của Utah. Thời kỳ này kéo dài 80-85 ngày (ở đay), 50-60 ngày đối với đay xanh, khối lượng sinh trưởng của thời kỳ này chiếm 70-75% tổng sinh trưởng của đay.

– Là giai đoạn tăng chiều cao, đồng thời với phát triển đường kính cơ thể. Cây càng cao, thân càng lớn. Đó là giai đoạn quyết định năng suất.

– Tốc độ sinh trưởng nhanh hay chậm, thời gian sinh trưởng dài hay ngắn không chỉ phụ thuộc vào đặc tính của giống mà còn chịu ảnh hưởng sâu sắc của điều kiện nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và kỹ thuật chăm sóc.

+ Phụ thuộc vào giống đay: Thời gian sinh trưởng của loại cây này dài hơn đay xanh.

+ Ánh sáng ban ngày dài thuận lợi cho quá trình vươn cao, còn ánh sáng ban ngày ngắn gây ra hoa sớm.

+ Nhiệt độ cao: Thuận lợi cho quá trình thành tích cao

+ Giai đoạn này cây tiêu tốn nhiều nước hơn, chú ý độ ẩm của đất 70 – 80% thì cây sinh trưởng và phát triển bình thường.

+ Thời kỳ này cây cần nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là yêu cầu về kali và đạm.

c, Thời kỳ ra nụ, quả đã chín.

Sau khi trồng đay xanh 90 – 110 ngày, đay 130 – 150 ngày, cây bắt đầu ra hoa. Sự phát triển chồi sớm hay muộn phụ thuộc vào đặc tính của giống, điều kiện môi trường cụ thể và kỹ thuật sinh trưởng.

– Rau đay xanh ra hoa sớm hơn rau đay. Ra hoa sớm hay muộn phụ thuộc vào mức độ đáp ứng của giống với độ dài ngày, nhiệt độ, ánh sáng và thời gian trồng của vùng trồng đay.

– Utah trồng đúng thời vụ, thời kỳ ra nụ hoa thường trùng với thời kỳ thành sợi (chín công nghiệp). Cây chuyển từ xanh sang xanh vàng, thân bóng có chút sáp, lá đã rụng gần hết.

– Sau thời gian ra nụ 10-15 ngày hoa bắt đầu nở. Thời gian ra hoa kéo dài từ 30 đến 70 ngày tùy theo giống.

– Hoa đay nở tuần tự từ dưới lên. Nhiệt độ thích hợp cho cây ra hoa là 25 – 28 độ với đay, 30 – 31 độ với đay xanh, độ ẩm thích hợp 60 – 70%

Từ khi nảy mầm đến khi quả chín hoàn toàn kéo dài 180 – 230 ngày.

– Khi ở cuống những lứa hoa đầu tiên đã có quả non, mô xơ phát triển đầy đủ, thu hoạch lúc này cho năng suất và chất lượng tơ tốt nhất.

3. Hiệu ứng

– Vải dệt thoi từ sợi đay dùng để may quần áo bảo hộ lao động, làm mái bạt, bọc ghế ngồi, bậu cửa …

Vỏ đay dùng để dệt nệm, võng đen, dây thừng và thân cây đay sau khi lấy vỏ làm cùi.

– Lá đay được dùng làm thức ăn gia súc hoặc rau.

– Tơ đay làm nguyên liệu xuất khẩu.

Nguồn: Giáo trình Cây Công nghiệp, Trường Đại học Nông nghiệp TP.