Cây Sấu | Cây cảnh - Hoa cảnh - Bonsai - Hòn non bộ - Sân vườn tiểu cảnh

Cây sấu hay sấu tía, sấu trắng hay sấu rồng, tên khoa học Dracontomelon duperreanum, là loài cây gỗ sống lâu năm, thường xanh hoặc nửa rụng lá, thuộc họ Anacardiaceae.

Cây sấu có thể cao tới 30 m, đặc biệt ở Vườn quốc gia Cúc Phương – Ninh Bình có cây sấu thiên niên kiện cao tới 45 m.

Cá sấu có những đặc điểm sau:

Các nhánh nhỏ với các cạnh màu xám và tiểu. Lá mọc cách, dài 30–45 cm, có 11-17 lá mọc so le. Lá hình bầu dục, nhọn ở gốc, tròn, dài 6–10 cm, rộng 2,5–4 cm, chắc, nhẵn, phía dưới có sọc rõ.

Cụm hoa dạng chùm, mọc ở ngọn hoặc gần ngọn; Hoa nhỏ, màu trắng đến hơi xanh, có lông mềm. Quả là loại hạt hình cầu hơi dẹt, đường kính khoảng 2 cm, khi chín có màu vàng sẫm; chứa một hạt giống. Ra hoa vào mùa xuân – hè và quả vào mùa hè – thu, thu quả vào khoảng tháng 7-9.

Cây mọc ở rừng nửa rụng lá, đất đỏ đậm hoặc sâu trung bình, độ cao từ 0-600 m ở các vùng Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên đến đồng bằng ven biển và Tây Nguyên. Hiếm thấy ở khu vực phía nam. Cây cũng thường mọc ở nhiều nơi để lấy bóng mát và lấy quả, ưa trồng ở đất cát pha.

Cây sấu

Quả sấu:

Quả sấu chín chứa 80% nước, 1% axit hữu cơ, 1,3% protein, 8,2% gluxit, 2,7% xenlulo, 0,8% tro, 100 mg% canxi, 44 mg% phốt pho, sắt và 3 mg% vitamin C.

Vào mùa sấu, sấu được bày bán nhiều ở các chợ ở miền Bắc Việt Nam, trước đây giá rẻ, dễ mua. Khi còn xanh, quả sấu được dùng để nấu canh chua, lấy cùi quả làm dấm dừa hoặc làm mứt, quả ô mai, quả sấu ngâm rượu, ngâm nước uống….

Cá sấu

Quả chín được dùng để làm vỏ ô mai, làm dưa muối, làm nước mắm giấm, v.v. Các sản phẩm làm từ quả sấu được người Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ rất ưa chuộng. Chỉ riêng món sấu thôi đã có nhiều loại như: sấu ngâm chua, sấu ngâm chua, sấu ngâm chua ngọt, sấu ngâm gừng… và loại nào cũng rất “đắt hàng”.

Quả sấu còn có một số tác dụng chữa bệnh trong nhiều loại bệnh và được dùng trong y học cổ truyền phương đông.

Các món ăn từ cá sấu:

súp

Quả sấu xanh là nguyên liệu phổ biến của món canh chua, dễ nấu, dễ ăn và ngon miệng. Sau khi luộc rau muống với nước, nếu có điều kiện, người ta thường cho thêm vài quả sấu vào để có được món canh chua vừa ngon vừa bổ. Để tăng thêm vị ngon, người ta lấy thịt luộc với quả sấu, thêm chút hành tím, cà tím để dậy mùi. Khác với me, chua tai…, vị chua của sấu rất độc đáo, đậm đà, ăn lạnh và thơm. Cá sấu thường được dùng trong các món đơn giản, nấu dế, không cần thêm nhiều nguyên liệu.

Quả sấu có thể dùng để nấu canh chua với thịt nạc, có thể gia giảm món rau muống luộc hoặc có thể cho vào bát canh cá, sườn chua. Vị chua của quả sấu tạo cho các món canh có vị chua thanh mát.

Cá sấu

Sấu ngâm chua

1. Cá sấu muối

Một sản phẩm làm từ quả sấu được ưa chuộng trong mùa hè là sấu ngâm. Những quả sấu ngâm chua được lựa chọn rất kỹ lưỡng và các công đoạn chế biến cũng rất công phu. Quả sấu được chọn là quả khá già, cùi dày, da hơi sần sùi nhưng không bóng, vì da sấu còn bóng, đó là sấu non, khi làm sẽ bị hỏng. Chọn từng quả đủ tiêu chuẩn, không bị thâm. Sau khi chọn được những quả sấu ngon nhất, người ta lấy dao cắt lấy quả sấu, tách lấy cùi và hạt rồi ngâm vào nước vôi sạch hoặc nước có pha phèn chua. Thời gian ngâm sấu cũng cần hết sức cẩn thận, nếu ngâm không đủ thời gian, quả sấu sẽ bị thâm và rất dễ ngâm hoặc bị chua. Nếu ngâm lâu, da cá sấu sẽ bị mềm. Được làm ẩm vừa đủ, vỏ sấu trắng khi ngâm vẫn giữ được mùi thơm, chua dịu. Vớt ra, rửa lại bằng nước sạch, để thật ráo nước rồi cho vào lọ. Mỗi lớp sấu lại được rắc một lớp muối mỏng nhưng đủ che đi những khuyết điểm. Khi các lọ đầy, đóng nắp và bảo quản. Sau khoảng 1 tháng rưỡi là có thể dùng được. Một cốc nước sấu có nhiều vị ngọt của đường, mặn của muối, chua của sấu và vị sấu.

2. Nước sấu ngâm đường

Chọn những quả chất lượng như cà muối rồi gọt vỏ, bỏ hạt rồi nhúng qua nước vôi trong cho sạch. Khi đã ngâm lâu, vớt ra, tráng qua nước sôi để nguội rồi cho vào lọ. Nước đường và nước gừng đun sôi, để nguội thì cho sấu vào hộp, để khoảng 2 ngày rồi cho vào tủ lạnh. Loại đường pha nước này phải chọn loại đường đỏ mới ngon, giữ được màu vàng khi ngâm sấu. Vài nhánh gừng già rửa sạch, đập dập rồi cho vào nồi nước đường để tạo vị thơm và cay của gừng.

Khác với món sấu rang muối là vị ngọt thanh của món sấu rang muối. Vị của nó thơm, ngọt và đặc biệt là có thêm mùi thơm của những nhánh gừng hòa quyện. Một hũ sấu ngâm đường cũng tốn nhiều công sức và nhiều công đoạn hơn so với sấu ngâm nước muối.

Trong y học:

Nước sấu được dùng để chữa các bệnh như khô miệng khát nước, đau họng, đau họng, ho, nôn mửa do động thai, say rượu, mẩn đỏ, sưng tấy, lở ngứa. Liều dùng: 4-6 gr cùi sấu, cách chế biến: luộc chín sấu với nước sôi hoặc muối, đường rồi dùng.

Chữa nôn mửa do động thai: Quả sấu xanh nấu với thịt cá chép hoặc thịt vịt rồi ăn.

Chữa ho: Cùi sấu 4-6 g, ngâm với chút muối hoặc nước sôi, sau đó cho vào uống. 2-3 lần một ngày như vậy. Hoa sấu hấp mật ong là bài thuốc trị ho cho trẻ em.

Ở Vân Nam, Trung Quốc, người ta dùng quả giã nát đắp chữa lở ngứa, ăn không tiêu; Vỏ rễ dùng chữa sưng vú.

Cây sấu Hà Nội:

Ngoài những “viên ngọc rừng” của Hà Nội như cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ, cây sưa mùa thu hay hàng liễu rủ ven hồ. Cứ đến tháng 5 hàng năm, có một loài cây theo năm tháng che khuất bao con đường ngang dọc, lặng lẽ nối với đời, đến từng hơi thở của Hano, với vẻ mộc mạc, khắc khổ được nhiều người yêu mến. , là cây sấu. .

Cây sấu

Tuổi của cây sấu ở Hà Nội có thể coi là trẻ nếu so với những cây cổ thụ bản địa, cây sung dại, cây tắm ở các đình, miếu của cả nước có tuổi đời hàng nghìn năm nhưng so với những cây được trồng dọc các con phố khác thì cây sấu. cây không thua kém về tuổi đời. Khi quy hoạch cây xanh đô thị, người ta nghĩ ngay đến cây sấu cùng với những “đồng nghiệp” khác như me, bàng, sao đen, cơm nguội, cây bàng, cây é… Vì thế mới có những cây cổ thụ lâu năm. Hơn trăm năm nay, gốc đa nhọn hoắt, phình to trông già nua, xù xì nhưng vẫn giữ được cành lá, lá non xanh tươi.

Cây sấu

Hà Nội có gần một nghìn rưỡi (1500) cây sấu cổ thụ, được trồng khắp nơi trong thành phố, từ công viên, vườn bách thảo đến các ngõ nhỏ, nhưng chúng ta hầu như chỉ thấy chúng ở các phố Phan Đình Phùng, Lý Nam Đế, Trần Phú, Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo. Đặc biệt trên vỉa hè đường Phan Đình Phùng, cây sấu được trồng thành hai hàng, cành lá chen nhau tạo thành những chiếc lều xanh, biến con phố này thành một trong những con đường rợp bóng cây đặc trưng và đẹp nhất Thủ đô. Trên con phố này hầu như ngày nào cũng có những cặp đôi, nhóm bạn mới quen rủ nhau chụp ảnh, quay phim. Dù trưa hè có nắng đến đâu, khi đi ngang qua đây bạn chỉ thấy một màu xanh rợp bóng mát, như muốn làm chậm bước chân người qua lại để kéo dài giây phút thư thái, trong lành dưới mái lều của thiên nhiên.

Cá sấu

Có lẽ vì vậy mà Nhà văn Băng Sơn đã từng viết “Có một trái sấu chua trong máu người Hà Nội” nói thay cho tình cảm chung của người Hà Nội. Quả sấu tuy không quý nhưng đã đi vào cuộc sống như một món ăn cần có trong mỗi bữa cơm gia đình. Có lẽ chẳng có người Hà Nội nào mà không húp một bát nước canh rau muống buổi sáng, đường mật đi đâu, cái nóng ngột ngạt của mùa hè thành phố dường như tan biến. Không thể không kể đến những món khoái khẩu như canh sấu nấu thịt, vịt luộc sấu, nước sấu để giải khát hay chỉ là bát nước mắm sấu chấm mắm nêm.

Cá sấu lule

Ô mai sấu nướng hay ô mai sấu giòn ngọt từ lâu đã trở thành món ăn vặt khoái khẩu không chỉ của người Hà Nội mà còn được yêu thích để gửi tặng bạn bè, người thân phương xa. Ai mà không một lần được xẻ đôi quả sấu rang chín vàng sẫm, cạo vỏ, bọc quanh từng khoanh sấu, muối đường hay những bao ô mai ngâm nghệ, kèm theo bao kỷ niệm mặn ngọt, bùi bùi. Sau đó, khi mùa rươi cận kề, nhiều gia đình đổ xô đi mua, gói ghém cẩn thận, cất vào tủ lạnh để dùng cả năm.

Cây sấu

Khi Hà Nội vào mùa sấu, những hàng sấu đồng loạt rủ nhau bứt những chiếc lá già, úa vàng, thay lớp lá tươi mới. Con đường trải nhựa đầy lá vàng ấy đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm thơ, nhạc, ảnh về thời khắc giao mùa từ xuân sang hạ. Rồi những chùm hoa sấu màu trắng ngà, nhỏ như những chiếc chuông lục lăng, trổ ra những chiếc lá xanh mướt. Không nồng nàn như hoa rụng, hoa lan và hoa sấu với mùi hương nhẹ nhàng, nam tính và thanh tao. Từng là thú vui của lũ trẻ thành phố khi lấy những chùm hoa rụng, buộc vào vòng cổ trông rất ngộ nghĩnh và dễ thương. Ngày nay, cùng với những trò chơi phổ biến trên đường phố, hoa sấu không còn được bọn trẻ chơi trò xâu chuỗi mặc áo nữa, nhưng mỗi khi nhìn thấy cánh hoa tháng Năm rơi, chắc hẳn nhiều người sẽ thấy bao kỷ niệm tuổi thơ ùa về.

Cây sấu ở Vườn quốc gia Cúc Phương – Ninh Bình:

Cây sấu cổ thụ ở vườn quốc gia Cúc Phương, Ninh Bình là cây gỗ lớn khoảng 1000 năm tuổi, cao 45, bộ rễ tách khỏi thân cây ở độ cao khoảng 10 m rồi lớn dần. chạy dài đến 20 m.

Hình ảnh cây sấu cổ thụ ở Cúc Phương – Ninh Bình:

Cây sấu già ở Cúc Phương – Ninh Bình